جهان متاورس چیست و چگونه کار می‌کند؟

چندی پیش کمپانی مشهور فیس‌بوک (Facebook) نامش را برای همیشه به متا (Meta) تغییر داد و طی بیایه‌ای متاورس (Metaverse) را آینده جهان اینترنت معرفی نمود. شاید از خود بپرسید که متاورس چیست و چه کاردهایی دارد؟

جهان متاورس، در واقع دنیای مجازی سه‌بعدی است که در آن اشخاص می‌توانند با هم ارتباط برقرار نموده، حتی بازی و کار یا خرید نمایند. به طور کلی مفهوم Metaverse برای نخستین‌بار در رمان خرابی برفکی (Snow Crash) اثر نیل استفنسون (Neal Stephenson)، نویسنده رمان های علمی-تخیلی در سال 1992 میلادی ابداع شد. ساتیا نادلا (Satya Nadella)، مدیر ارشد مایکروسافت (Microsoft) درباره این پدیده چنین اذعان کرد که: متاورس نه‌ تنها دیدمان را نسبت به جهان، بلکه نحوه‌ حضور و مشارکت‌ ما در آن را هم تغییر می‌دهد. برای اینکه بدانید جهان متاورس چیست و چگونه کار می‌کند؟ تا انتهای این مقاله از بلاگ نوین پال با ما همراه باشید.

 

متاورس چیست؟

متاورس (Metaverse) از دو کلمه Meta در معنای فرا یا برتر و Verse به معنای جهان تشکیل شده که معنای کلی آن جهان برتر یا فرا دنیا است. به طور کلی Metaverse به فضای دیجیتال سه‌بعدی اشاره دارد که به واسطه بهره‌مندی از تکنولوژی‌هایی نظیر واقعیت مجازی (Virtual Reality) و واقعیت افزوده (Augmented Reality)، زندگی آنلاین آدمی را با زندگی واقعی و شبیه‌سازی‌ شده وی ترکیب می‌نماید. در واقع با این تکنولوژی‌های اینترنتی که امروز از آن‌ها استفاده می‌کنیم، فضای واقعیت مجازی در دسترس قرار می‌گیرد.

متاورس به واسطه رابط‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری خود، در واقع حواس انسانی نظیر بینایی، شنوایی و لامسه را با اینترنت ادغام و درگیر می‌نماید. در این جهان مجازی، بسیاری از امور دنیای واقعی به صورت شبیه‌سازی‌ (Simulation)، قابل‌ اجرا هستند. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به آموزش، تجارت، ساخت‌ و ساز یا تفریح اشاره کرد.

نکته جالب اینجاست که این جهان مجازی، جنبه‌های مختلف شبکه‌های اجتماعی،‌ بازی‌های ویدیوئی، فناوری واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR) و همچنین بلاک‌ چین (Blockchain) را با هم ادغام می‌نماید. به همین خاطر متاورس را می‌توان به جهانی که توسط واقعیت‌های مجازی و واقعیت‌های افزوده ساخته می‌شود نیز نسبت داد.

امروزه با افزایش نفوذ تکنولوژی بلاک‌چین در جهان فناوری، متاورس در ایران و در بازی‌های بلاک‌چینی هم نفوذ پیدا کرد. در این بازی‌ها اشخاص می‌توانند با خرید ارز دیجیتال (Cryptocurrency) آیتم‌های بازی را بدست بیاورند. البته نوع عملکرد بازی‌های متاورس در شبکه بلاک‌چین، در اصل تفاوتی با بازی‌های غیر بلاک‌چینی ندارد و فقط دارایی‌های بازیکن در بازی به توکن تبدیل می‌شود.

جایگاه متاورس

متاورس (Metaverse) در حال حاضر، از همان موقعیت چند سال پیش بیت کوین یرخوردار است با این تفاوت که عموم مردم برای این جهان مجازی انعطاف بیشتری نشان می‌دهند. در مبحث بازارهای مالی اصطلاحی تحت عنوان اسمارت مانی (Smart Money) وجود دارد که معنای پول هوشمند یا سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ است. در واقع زمانی که شرکت‌های برتر جهان سرمایه‌ای را وارد حوزه‌ای می‌کنند، یعنی به احتمال بسیار بالا آن حوزه در آینده با پیشرفتی بزرگ مواجه می‌شود.

حال تکنولوژی متاورس هم در این جایگاه قرار گرفته است. از شرکت‌های کوچک رمزارزی تا کمپانی‌های نامداری چون فیسبوک و گوگل در این حوزه ورود نموده‌اند.

تاریخچه متاورس

همان‌طور که در مطالب بالا اشاره شد کلمه متاورس (Metaverse) در واقع ترکیبی از دو لغت Meta+Universe ایجاد شده است. واژه متا از ریشه یونانی فراتر آمده و ورس نیز از کلمه یونیورس در معنای جهان است. به موجب این امر از نظر لغوی Metaverse را می‌توان به جهان ماوراء هم ترجمه نمود.  در سال 1992 میلادی نیل استفنسون در رمان معروف خود به نام خرابی برفکی (Snow Crash) برای اولین‌بار از این کلمه استفاده کرد.

پس از انتشار رمان خرابی برفکی، چندین کتاب، فیلم و برنامه تلویزیونی نیز با مفهوم متاورس عرضه شدند. از جمله مشهورترین این آثار می‌توان به فیلم بازیکن شماره یک آماده (Player One Ready) کاری از استیون اسپیلبرگ (Steven Spielberg) اشاره کرد که از رمانی با همین نام اثر ارنست کلاین (Ernest Cline) در سال 2018 مبلادی اقتباس شد.

به طور کلی با نگاهی به موارد مذکور و همچنین تغییر نام فیس‌بوک به متا، می‌توان به این نتیجه رسید که از گذشته تاکنون برنامه‌های زیادی جهت مقوله متاورس وجود داشته است.

تفاوت واقعیت مجازی و واقعیت افزوده

همان‌طور که در مطالب بالا اشاره شد، واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) در متاورس بسیار حائز اهمیت هستند. چراکه از طریق آن‌ها کاربران می‌توانند سه‌بعدی جذاب و عمیقی را تجربه نمایند. در کل این دو فناوری نقطه ورود به جهان مجازی متاورس یا فضاهای دیجیتال مشابه به شمار می‌روند. اما شاید برای شما این سوال پیش بیاید که تفاوت واقعیت افزوده و واقعیت مجازی چیست؟ در ادامه با بررسی ماهیت هر کدام از آن‌ها با تفاوت‌های این دو فناوری آشنا خواهید شد.

واقعیت مجازی (Virtual Reality) چیست؟

واقعیت مجازی یا VR مخفف Virtual Reality در واقع تفاوت زیادی با واقعیت افزوده (AR) دارد و درست مانند مفهوم متاورس است. Virtual Reality در واقع یک دنیای دیجیتال و تماماً تولید شده توسط کامپیوتر را ایجاد می‌نماید که کاربران می‌توانند به واسطه بهره‌مندی از هدست‌های VR یا دستکش‌ها و حسگرهای دیجیتال آن را کشف نمایند.

واقعیت افزوده (Augmented Reality) چیست؟

واقعیت افزوده یا AR مخفف Augmented Reality از عناصر بصری و شخصیت‌های گرافیکی جهت تغییر شکل دنیای واقعی بهره می‌برد. در واقع برنامه‌‌های مبتنی بر واقعیت افزوده برای کاربران این امکان را فراهم می‌‌سازد که محیط اطراف‌شان را به واسطه تصاویر دیجیتالی جذاب و نزدیک به بازی‌هایی نظیر AR Dragon و Pokemon GO که دیده‌ایم، تجربه نماید. به طور کلی هر شخصی که از یک دستگاه دیجیتال و دوربین هوشمند برخوردار باشد، می‌تواند خیلی راحت به برنامه‌های واقعیت افزوده (Augmented Reality) دسترسی پیدا کند.

در حقیقت قابلیت‌های اولیه AR و VR نشان‌دهنده طرح ابتدایی متاورس است. تکنولوژی‌های مذکور با گذشت زمان به بلوغ ‌رسیدند و تجربیاتی مجازی را پیش‌روی کا قرار می‌دهند. همچنین VR و AR عامل تبلیغات بسیاری شده‌اند که همین امر غول‌های تکنولوژی را تشویق کرد تا در گسترش تجهیزات واقعیت افزوده و واقعیت مجازی سرمایه‌‌گذاری زیادی نمایند. به عبارتی دیگر تمایز کلی میان VR و AR به دستگاه‌های مورد نیاز این دو و خود تجربه خلاصه می‌شود.

واقعیت افزوده (AR) از تنظیمات دنیای واقعی بهره می‌برد، در حالی که واقعیت مجازی (VR) ماهیتی کاملاً مجازی دارد. در واقع VR به یک هدست واقعیت مجازی نیازمند است، اما با گوشی‌‌های هوشمند می‌توان به به AR دسترسی داشت. واقعیت افزوده (AR) نیز دنیای مجازی و دنیای واقعی را بهبود می‌‌بخشد در حالی که VR تنها یک واقعیت خیالی را تقویت می‌نماید.

مالک متاورس (Metaverse) کیست؟

خوشبختانه متاورس (Metaverse) وجود دارد بدون اینکه شخص یا سازمانی خاص مالکیت آن را داشته باشد. طی سال‌های آینده که سهام‌داران مختلفی اعم از اشخاص و شرکت‌های تجاری در توسعه یا بهره‌برداری متاورس مشارکت بیشتری نمایند، بازهم هیچ مالکی برای متاورس وجود نخواهد داشت. اما می‌توان چنین پیش‌بینی کرد که شرکت‌های بزرگ نظیر مایکرو سافت در شکل‌گیری Metaverse نقش یسزایی خواهند داشت.

نحوه عملکرد متاورس

اما شاید برای شما این سوال پیش آید که سازوکار عملکرد متاورس چیست؟ از لحاظ تکنیکی در واقع پایه‌ عملکرد جهان متاورس درسا مشابه اینترنت است که طی سال‌های اخیر بسیاری از ما با آن سروکار داشته‌ایم. با این تفاوت که وب‌سایت‌، سرویس‌ و شبکه‌ اجتماعی در آن هم‌افزایی و ادغام بیشتری با هم دارند. در حقیقت این ادغام بیشتر با هدف ساخت جهانی هرچه شبیه‌تر به دنیای واقعی ما صورت پذیرفته است.

به طور کلی رابط کاربری اصلی متاورس، همان هدست‌های واقعیت مجازی هستند که اشخاص با قرار دادن آن‌ها روی چشم‌ها و گوش‌شان با اینترنت و برنامه‌های متاورس ارتباط دارند. البته به منظر تئوری هدف غایی متاورس (Metaverse)، چیزی بسیار فراتر از یک اینترنت واقعیت مجازی در آینده است. در واقع همه چیز در مورد متاورس و عملکرد آن در چهار مورد مهم زیر خلاصه می‌شود:

1. نرم‌افزارهای متنوع سه‌بعدی
2. اینترنت و اینترنت اشیاء (Internet of things)
3. نرم‌افزارهای همکاری آنی (Real-time Collaboration)
4. تکنولوژی بلاک‌چین و ابزارهای غیر متمرکز (Decentralize) توسعه‌یافته روی آن

آواتار در متاورس چیست؟

حال که با ماهیت Metaverse آشنا شده‌اید، شاید از خود بپرسید که نقش آواتار در متاورس چیست؟ اما پیس از پرداختن به این بحث به صورت اجمالی برای آن دست از مخاطبانی که با آواتار چندان آشنایی ندارد، به بررسی آن می‌پردازیم.

آواتار (Avatar)

اصطلاح آواتار (Avatar) در واقع یک واژه‌ سانسکریت یا سَنسکریت به شمار می‌رود که به معنای نزدیکی خدا یا پیدایش خدا است. در فرهنگ عامه، آواتار در معنای نمایش‌دهنده‌ دیجیتالی یا شخصیت مجازی از یک شخص است که در برخی از برنامه‌های کامپیوتری، بازی‌های ویدئویی یا شبکه‌های اجتماعی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در حقیقت این شخصیت‌های مجازی عموماً توسط کاربران ایجاد می‌شوند که می‌توانند از ماهیت سه‌بعدی یا دو بعدی برخوردار باشند. البته در برخی از موارد هم آواتار می‌تواند نمایش دهنده‌ شخصیت واقعی یک فرد با خیالی و فانتزی باشد، درست مانند زمانی که می‌خواهیم وارد جهان متاورس شویم.

حال که با ماهیت آواتار آشنا شدید، به طور کلی در Metaverse، آواتارها به عنوان نماینده‌ ما در این جهان مجازی رورد می‌یابند. در اصل، هر شخصی می‌تواند برای خود یک آواتار درست نظیر آنچه امروز به‌ عنوان عکس پروفایل در شبکه‌های مجازی داریم، برخوردار باشد که به‌ واسطه‌ آن با دیگر آواتارها یا المان‌های متاورس ارتباط برقرار می‌نماید. برای مثال طی یک جلسه‌ کاری مجازی در جهان متاورس افراد به‌ جای‌ اینکه از وب‌کم‌ استفاده نمایند، به‌ شکل مجازی و تنها از طریق آواتارهای‌ خودشان حضور می‌یابند.

با آواتار (Avatar) می‌توانیم در دنیای متاورس به کنسرت برویم، سفر کنیم، خرید یا فروش را صورت دهیم و یا اینکه مشغول بازی با دیگران شویم. در کل تمام فعالیت‌های مذکور را می‌توانیم به صورت همزمان با فعالیت‌های‌مان در جهان واقعی انجام دهیم، بدون اینکه لزوماً به ترک فضا نیازی باشد. البته این ابزارهای دیجیتال از اشکال مختلفی برخوردار هستند. در واقع برخی از آن‌ها سر و گردن یا تنها از بالا تنه دارند. همچنین انواع کامل‌تر هم در بین  آواتارها به شکل یک بدن کامل ساخته می‌شوند.

به طور کلی پلتفرم‌های مختلف متاورس برای ما این امکان را فراهم می‌سازند تا آواتار خودمان را از میان گزینه‌های آماده انتخاب یا خرید نماییم. در این بین بعضی از آن‌ها امکان انجام ادیت‌هایی جزئی یا کلیرا هم به ما می‌دهند. علاوه بر این در مواردی هم امکان ساخت کامل یک آواتار از ابتدا و انتقال آن از متاورسی به دیگری به‌ عنوان یک شی یا ان‌اف‌تی (NFT) نیز وجود دارد. در کل جهت ورود به جهان متاورس  و انجام فعالیت در آن بدون شک ابتدا به آواتار نیازمند هستیم.

ویژگی‌های متاورس

شاید پرداختن دقیق درباره با ویژگی‌های متاورس هم اکنون امری امکان‌پذیر نباشد. چراکه اطلاعات کاملی در ارتباط با این جهان پر از راز و رمز نیست. اما ویژگی‌های بارز متاورس را مورد بررسی قرار می‌دهیم که به ما در شناخت بهتر آن کمکی شایان خواهد کرد.

• انواع آواتار دیجیتال

در واقع یکی از جنبه‌های مهم متاورس در ایجاد آواتارهای دیجیتال جهت بیان احساسات و عواطف به شکلی غیرمتعارف خلاصه می‌شود. آواتار می‌تواند یک کپی دقیق از ظاهر، شخصیت یا فرهنگ ما باشد. البته گزینه سفارشی‌سازی آواتار به کاربران، ایده گیمیفیکیشن (Gamification) یا همان بازی‌وارسازی را القا می‌نماید که منجر به تجربه‌ای تعامل‌پذیر و فراگیر در شبکه‌های اجتماعی می‌شود.

• زیرساخت یکپارچه

در اصل فراتر از زیرساخت‌های سخت‌افزاری مورد نیاز، پروژه‌های بسیار مهم متاورس جهان‌های مختلف را به یکدیگر متصل می‌نماید. درست مانند اینترنت که در حال حاضر تعدادی نامحدودی وب‌سایت‌ را به هم متصل می‌کند. یعنی اینکه کاربران می‌توانند به صورت یکپارچه از یک جهان Metaverse به دنیای دیگر کوچ نمایند.

• اشتراک‌ تجربه‌ها

به طور کلی تصور اینکه کلیه تجربیات فیزیکی جهان واقعی زیر سقف یک دنیای مجازی قرار گیرند، شاید در نگاه نحست کمی گیج‌کننده باشد. اما متاورس به ما کمک می‌نماید تا در جهانی بی‌نهایت حرکت داشته باشیم. مثلاً در فضای آموزشی، تمامی دانش‌آموزان به یک روم مجازی مشترک می‌پیوندند و از راه دور باهم در تعامل خواهند بود.

• امنیت بالا

طی چند دهه اخیر، همیشه تهدیدات سایبری یکی از چالش‌های بزرگ برای شرکت‌ها در سراسر جهان محسوب می‌شد. در واقع جوامع مختلف آنلاین نظیر اینترنت، همواره نیاز به نظارت بر رفتار کاربران خود دارند. بلاک‌چین به‌ عنوان یک فناوری انقلابی به کمک متاورس آمد و باعث ذخیره ایمن داده‌های شخصی شد.

• سرعت بسیار بالا

از بارزترین ویژگی‌های Metaverse می‌توان به دسترسی لحظه‌ای به اطلاعات اشاره نمود. در اصل کاربران جهت جستجوی هیچ مطلبی نیاز ندارند تا وقت زیادی را صرف نمایند. چراکه تمامی اطلاعات به صورت لحظه‌ای در اختیارشان قرار خواهد گرفت.

• قابلیت همکاری به صورت گسترده

در جهان متاورس (Metaverse) کاربران قادرند تا برای کمک به هم در تمام نقاط این دنیای مجازی سفر نمایند. این نوع از همکاری در جهان واقعی ما نیازمند صرف وقت، هزینه و انرژی بالایی است.

کاربردهای متاورس

حال که با مفهوم کلی متاورس آشنایی پیدا کردید، در ادامه به معرفی کاربردهای آن می‌پردازیم. چنانچه به اطراف خودمان نگاه کنیم، امروزه همه چیز دیجیتالی شده شده و حتی پرداخت‌ها هم در درگاه پرداخت اینترنتی صورت می‌پذیرند. به موجب این امر، یک واقعیت دیجیتالی مثل متاورس بدون شک پتانسیل تغییر روش درک و بهره‌وری مردم و شرکت‌ها از این فناوری را دارد. در ادامه به معرفی مهم‌ترین کاربردهای بالقوه متاورس می‌پردازیم که عبارتند از:

• ایجاد فرصت‌های جدید بازاریابی
• گردشگری مجازی در جهان متاورس
• ایجاد دفترهای مجازی و فضاهای یادگیری
• ارتقا کیفت و تجربه کاربری در دنیای بازی‌ها

مزایای متاورس

حال که به طور کامل با ماهیت متاورس (Metaverse) آشنا شده‌اید، در این بخش از مقاله به بررسی مزایای آن می‌پردازیم. به طور کلی بارزترین مزایای Metaverse شامل موارد زیر می‌شود:

• نوآوری در بهداشت و درمان: این فناوری چشم اندازهای مطلوبی را جهت فعال نمودن تعامل میان بیماران و متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، صرف نظر از موقعیت جغرافیایی، ارائه می‌نماید.
• ارائه بازی‌های جدید: در حال حاضر متاورس درها را به روی نسل جدیدی از بازی‌ها با مدل‌های بازی جهت کسب درآمد (Play-to-earn) باز نموده است.
• تسهیلی چشمگیر در حوزه اقتصاد: در بین بسیاری از مزایای متاورس (Metaverse)، برجسته‌ترین آن‌ها در واقع تسهیل در اقتصاد است. متاورس تجارت دارایی‌ها را میان افراد در جهان های مختلف خود آسان می‌کند. برای مثال، می‌توانیم یک NET ایجاد کرده و در یک بازی متاورس آن  را بر روی پلتفرم دیگری بفروشیم.

خرید زمین در متاورس

شاید تا تا چندی پیش مفهوم زمین مجازی برای بسیاری از افراد امری ناملموس محسوب می‌شد. ولی طی چند وقت اخیر به واسطه افزایش علاقه‌مندی مردم به جهان متاورس، هم اکنون خرید و فروش زمین مجازی به امری واقعی و قابل پذیرش مبدل شده است. جالب است بدانید  که در در سال 2021 میلادی یکی از سودآورترین روش‌های سرمایه‌گذاری در متاورس، در خرید زمین خلاصه شده بود. پلتفرم‌های معتبر برای خرید زمین در جهان متاورس که محبوبیت بالایی دارند، عبارتند:

• سند باکس (Sandbox)
• دیسنترالند (Decentraland)
• اوپن سی (OpenSea)

کلام آخر

امروزه متاورس (Metaverse) یک جهان مجازی محسوب می‌شود که در ترکیب مفاهیم واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)، به دنبال این است که کاربران بتوانند تا هر آنچه را که در دنیای واقعی صورت می‌دهند بدون نیاز به حضور فیزیکی در آن هم به راحتی انجام دهند. در بلاگ نوین پال به بررسی متاورس و کاربردی‌های آن در زندگی پرداختیم.

نوین پال