آشنایی با اینترنت اشیا و نقش آن در صنعت پرداخت و تجارت الکترونیک

اینترنت اشیا (Internet Of Things) چیست؟ این اصطلاح بدان معناست که شبکه‌ای از دستگاه‌های متفاوت مجهز به اینترنت، نرم‌افزارها و حسگرها را تشکیل دهیم که از طریق آنلاین به یکدیگر متصل می‌شوند. برای آشنایی با اینترنت اشیا و نقش آن در صنعت پرداخت و تجارت الکترونیک در ادامه این مقاله از بلاگ نوین پال با ما همراه باشید.

اینترنت اشیا (IoT) یا همان همگرایی دنیای دیجیتال و فیزیکی تا چند سال پیش به آزمایشگاه‌ها، اتاق‌های فکر و شرکت‌های فناوری محدود بود. اما در حال حاضر IoT به یکی از روندهای بارز در تحول دیجیتال دنیای کسب‌و‌کارها مبدل شده است. امروزه شرکت‌ها جهت پیشبرد اهداف مرکتینگ خود در چرخه رقابت فزاینده اقتصاد جهانی، به همگام شدن با آن روی آورده‌اند. شبکه IoT بیشتر جهت به اشتراک‌گذاری داده‌ها و همچنین تبادل اطلاعات میان برنامه‌ها یا کاربران استفاده می‌شود. از اجزای اصلی اینترنت اشیا، می‌توان به دستگاه‌ هوشمند (Smart Device)، سنسورها، گیت وی (Gateway)، ابر، تجزیه و تحلیل و رابط کاربری اشاره کرد.

[post-content]

اینترنت اشیا (IoT) چیست؟

اینترنت اشیا (IOT) مخفف عبارت Internet Of Things یا همان همگرایی دنیای دیجیتال و فیزیکی، به شبکه‌ای از اشیاء متصل اشاره دارد که توانایی جمع‌آوری و تبادل داده‌ها به صورت بلادرنگ (real time) به واسطه حسگرهای تعبیه شده دارند. در واقع امروزه اتومبیل، چراغ، یخچال، ترموستات و بسیاری از وسایل قادرند تا به اینترنت اشیا متصل گردند. این سیستم، داده‌ها را با کمک شبکه، بدون کوچکترین نیازی به تعامل بین انسان‌ها به رایانه انتقال می‌دهد.

در واقع دستگاه‌ها داده‌های اساسی را جهت اجرای عملی مشخص، انتخاب می‌نمایند تا از آن‌ها در تصمیم‌گیری‌ها کمک بگیرند. به عنوان مثال حسگرهای صدا، داده‌های مرتبط به تغییرات سطح صدا را جمع‌آوری و برای مرکز پردازش داده ارسال می‌نماید. بدین طریق میزان سر و صدای محیط به راحتی اندازه‌گیری می‌شود.

از اهداف اصلی IoT این است تا از طریق ایجاد ارتباط میان حس‌گرها و دستگاه‌ها با اینترنت، ارتباط و تعامل بین دستگاه‌های متصل به شبکه را راحت‌تر نماید. از سویی دیگر برای کاربران امکان مشاهده و کنترل تجهیزات به سادگی فراهم می‌شود.

همچنین مطالعه نمایید: جهان متاورس چیست و چگونه کار می‌کند؟

تاریخچه IoT

در سال 1982 میلادی دانشمندان دپارتمان علوم کامپیوتر دانشگاه کارنگی ملون (Carnegie Mellon University) در پیتسبورگ پنسیلوانیا بر روی ایده ساخت ماشین‌های هوشمند تحقیقات می‌کردند. آن‌ها بالاخره موفق شدند تا دستگاه فروش کوکاکولا را به میکرو‌سوئیچ‌ها مجهز نمایند. در واقع هاب دستگاهی کوچک با یک برنامه استعلام وضعیت همراه بود که به واسطه اتصال به شبکه آرپانت (APRANET) از راه دور وضعیت موجودی یخچال را کنترل می‌نمود. این حسگرها اطلاعات مرتبط با مقدار و دمای بطری‌های کوکا کولاها را جمع‌آوری می‌نمودند.

برای نخستین‌بار ایده IoT در کتاب نیل جرشنفلد (Neil Gershenfeld) از دانشگاه ام آی تی (MIT) آمریکا، ایده هوشمند سازی اشیا شرح داده شد. با وجود اینکه در کتاب مذکور مستقیماً صحبتی اینترنت اشیا نشده، اما یک دید کلی از IoT در آن مطرح گردید. در اصل ایده افزودن حسگرها به اشیا و هوشمندسازی آن‌ها طی دهه‌های 1980 و 1990 بارها به بحث گذاشته شد. ولی با توجه به اینکه تراشه‌ها خیلی بزرگ و حجیم بودند و هیچ روشی در برقراری ارتباطی موثر میان اجسام در آن مقطع زمانی وجود نداشت.

کوین اشتون (Kevin Ashton)  در سال 1999 اصطلاح اینترنت اشیا را برای اولین‌بار مطرح کرد. ایده وی بهره‌مندی از تگ‌های RFID در خط تولید لوازم آرایشی این کمپانی بود. در واقع تگ RFID از مداری الکترونیکی جت ذخیره اطلاعات، یک آنتن برای انتقال و دریافت سیگنال ایجاد شده است.

در سال 2003 شرکت اشتون از صد حامی مالی و چندین شعبه در سراسر جهان برخوردارشد. طی همان دوره بیش از 20 نوع دستگاه هوشمند مجهز به اینترنت اشیا در خط تولید قرار گرفتند. پس از آن،‌ استارتاپ‌های اینترنت اشیا از گوشه و کنار نمایان شدند. در سال 2010 استارتاپ‌ نست لبز (Nest Labs) هم تولید ترموستات و آشکارساز دود هوشمند با امکان یادگیری را راه انداخت. گوگل در سال 2014، این استارتاپ را به قیمتی معادل 3٫2 میلیارد دلار خریداری نمود.

نقش IoT در حوزه کسب و کار

با سیستم مبتنی بر IoT، در کل جمع‌آوری داده‌ها، انتقال آن‌ها در فضای ابری و سپس ارائه پاسخ یا اقدام بسیار سریع‌تر و راحت‌تر می‌شود. به همین جهت اکثر بیزنینس‌های موفق، نرم‌افزار یا برنامه‌های تلفن همراه مبتنی بر اینترنت اشیا را توسعه داده‌اند تا بهترین‌ها را برای تجارت خود داشته باشند.

اینترنت اشیا (Internet Of Things) امروزه در جهان رایج شده که این امر نشان دهنده یک تغییر پارادایم از تصورمان درباره فناوری و نقش آن در دنیای اطراف‌مان است. تغییر مذکور نه تنها در سطح فردی، بلکه در تجارت، کارمندان، مشتریان و هر شخصی که در این فرآیند هم قرار دارد، قابل رویت است.

در زمان راه‌اندازی یک کسب و کار جدید، چند فاکتور بسیار مهم وجود دارند که شاید در نگاه اول ساده به نظر آیند، اما در واقع کمی پیچیده هستند.

همچنین مطالعه نمایید: تاثیر هوش مصنوعی در حوزه پرداخت آنلاین

تاثیر اینترنت اشیا در صنعت پرداخت و تجارت الکترونیک

در حال حاضر دستگاه‌های قابل اتصال به اینترنت به شکل فزاینده‌ای در حال مبدل شدن به بخشی مهم از حوزه پرداخت شده‌اند. در همین زمینه، اصطلاحاتی جدید نظیر تراکنش‌ بدون تماس (Contactless) هم پدیدار شده‌اند که می‌توان به واسطه اشیاء پوشیدنی مثل ساعت‌های هوشمند، حلقه‌ و یا یک جاکلیدی کوچک تبادلات مالی را جهت خرید کالای مدنظر به راحتی صورت داد. از طرفی دیگر مصرف‌کنندگان هم قادرند تا علاوه بر دستگاه‌های پوشیدنی از طریق دستورات صوتی، خرید و پرداخت مدنظر خود را با کمک الکسا یا دستیار صوتی گوگل انجام دهند.

به طور کلی گسترش عرصه مذکور تا اینجایی پیش رفته که برخی از تولیدکنندگان لوازم خانگی به واسطه تعبیه اپلیکیشن‌های خرید در یخچال‌های هوشمند برای مصرف‌کنندگان این امکان را فراهم می‌سازند تا مواد غذایی مورد نیاز خود را از طریق یخچال خریداری و هزینه لازم را مستقیماً در همان لحظه بپردازند. کمپانی هومی (Homie)، وابسته به دانشگاه صنعتی دلفت (Delft) در کشور هلند، خدماتی متفاوت را برای کاربران خود ارائه می‌نماید.

با توجه به موضوع صرفه‌جویی در انرژی و همچنین کاهش زباله‌های الکترونیکی از دغدغه‌ای مهم امروز تلقی می‌گردد، کمپانی Homie با همکاری صنایع بزرگ محصولات خانه و آشپزخانه روشی نوین و مقرون به صرفه‌ را پایه گذاشتند. در واقع کاربران به جای خرید یک جاروبرقی، ماشین ظرفشویی یا لباس‌شویی تنها در ازای مصرف و استفاده از دستگاه پول پرداخت می‌نمایند و تمامی هزینه تعمیرات، نگهداری و تعویض به عهده Homie خواهد بود.

در حقیقت شرکت هومی با به استفاده از IoT در ابزارهای خانگی به کاربران کمک می‌نماید تا به جای پرداخت پول خرید وسیله خانگی همان را در اختیار داشته باشند و تنها به ازای دفعات استفاده از آن هزینه پرداخت نمایند. به موجب این امر  هر زمان که کاربر از دستگاه استفاده نماید یک اعلان به گوشی یا ساعت هوشمند وی ارسال می‌شود تا هزینه استفاده شده را بپردازد. در اصل ظهور چنین طرح‌هایی خبر از جایگاه ویژه اینترنت اشیا در کاهش هزینه‌ها و همچنین کمک به محیط زیست می‌دهد.

هم اکنون تکامل فرایند پرداخت با استفاده از IoT تنها به پرداخت با کارتَ‌های بانکی و اعتباری محدود نمی‌شود، بلکه این عرصه دنبال آزمایش‌ روش‌های جایگزین و به صرفه‌تری برای کاربران است. در این بین ارائه‌دهندگان IoT نیز دنبال راه‌های نوین جهت فروش محصولات و خدمات صورت خودکار در کمترین زمان ممکن هستند. از زمینه‌هایی که می‌تواند در این امر کمکی شایان رساند، ادغام تکنولوژی بلاک‌چین و رمز ارزها با سیستم‌های پرداخت مبتنی بر IoT است.

برای مثال دایملر تراک و کومرتس بانک (Commerzbank) در صنعت خودرو،  مشغول آزمایش استفاده از رمز ارز جهت تسهیل پرداخت‌های مستقل در ایستگاه‌های شارژ الکتریکی هستند. همچنین اکثر استارت‌آپ‌ها در صنایع حمل و نقل هم می‌خواهند از بلاک‌چین و پرداخت‌های مبتنی بر اینترنت اشیا بهره‌مند شوند.

همچنین مطالعه نمایید: فین تک چیست؟ و چه کاربردی در امور مالی و پرداختی دارد؟

اینترنت اشیا روشی جایگزین در حوزه پرداخت

امروزه به واسطه پیشرفت‌ IoT در نهایت مدل‌های پرداخت جایگزین شیوه‌های قدیمی می‌شوند. برای اینکه درکی بهتر از این رویکرد نوین برسیم، باید با برخی از این اشکال آشنا شویم با فرض اینکه تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان دستگاه‌های جدید و مبتنی بر IoT را راه‌اندازی می‌نمایند. ما هم اکنون می‌توانیم به راه‌های متنوع پرداخت‌های خود را صورت دهیم، اما به طور کلی سه روش پرداخت با بهره‌مندی از اینترنت اشیا هم اکنون امکان‌پذیر شده که عبارت‌اند از:

1. توکنیزه کارت‌های اعتباری در پرداخت‌های یکپارچه

بهره‌مندی از کارت‌های اعتباری توکنیزه در کنار استفاده از امکانات NFC و تبدیل دستگاه‌های هوشمند نظیر ساعت، موبایل و حلقه‌ به ابزارهایی جهت پرداخت، یکی از روش‌هایی محسوب می‌شود که از چندی وقتی شاهد استفاده آن در فروشگاه‌ها یا مراکز معتبر خرید هستیم. در مدل مذکور دیگر به استفاده از کارت اعتباری نیازی نیست و تنها با توکنیزه کارت و وارد نمودن مشخصات آن در اپ‌های مربوطه در گوشی‌های هوشمند بدون نیاز به ابزاری، می‌توان به سادگی و با لمس دستگاه‌ کارت‌خوان پرداخت را نهایی نمود.

2. پرداخت لحظه‌ای

از دیگر زمینه‌هایی که اینترنت اشیا (IoT) می‌توان به تحول بانکداری در مبحث پرداخت‌های آنی و تراکنش‌های لحظه‌ای اشاره کرد. این بدان معناست که جهت تأیید و جابه‌جایی وجه بین بانک‌های مختلف دیگر نیازی به صرف زمان طولانی نیست و تنها طی چند لحظه تبادلات مدنظرمان صورت می‌پذیرد. در این بین هم اکنون قاره اروپا پیشتاز این حوزه است، زیرا برخی از معتبرترین بانک‌ها در این منطقه به واسطه همکاری مشترک و توسعه API باز در کنار ایجاد دسترسی‌های مشخص و بهره‌مندی از IoT، فرایند تایید و انجام تراکنش‌ها را به صورت آنی عملیاتی می‌نمایند.

3. دفتر کل توزیع شده و رمز ارزها

از موضوعات دیگری که باعث تحول در نظام بانکی شده و بسیاری هم اکنون دنبال دست‌یابی به آن هستند، استفاده از فناوری دفتر کل توزیع شده (Distributed ledger) و ارزهای دیجیتال است. استفاده از DLT در جاهایی مبتنی بر IoT امکان تراکنش‌های مستقیم و بدون خطر لو دادن اطلاعات حساب کاربران را فراهم می‌نماید. به خاطر علاقه بالای کاربران به بهره‌مندی از رمز ارزها و صورت تبادلات مالی به طور لحظه‌ای و بدون دریافت مجوزهای سختگیرانه، بانک‌های مرکزی هم دنبال بهره‌مندی از پتانسیل این عرصه هستند. در این بین برخی از نهادهای مالی اروپایی و آسیایی دنبال استفاده از رمز ارزهای بانک مرکزی و استیبل کوین‌ها جهت عبور از چرخه پول کاغذی و فیزیکی هستند.

همچنین مطالعه نمایید: رگ تک چیست و چه نقشی در فین تک دارد؟

مزایای استفاده از IoT در صنعت پرداخت

به طور کلی سازندگان دستگاه‌ها و شرکت‌های فین‌تک‌ (Fintech) در حال بررسی روش‌هایی متنوع جهت ادغام دستگاه‌های اینترنت اشیا و فرایندهای پرداخت‌ها هستند تا بدین طریق بتوانند تجارب تجاری نوینی را برای مردم فراهم سازند. بدون شک این درهم تنیدگی از مزایای برخوردار است که در ادامه به بررسی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.

• مزیت‌های IoT برای مصرف‌کنندگان

در حقیقت پروسه تهیه کالا اغلب شامل فرآیندهای کلی خدمات، پرداخت و مصرف است. در گذشته این فرآیندها اغلب با هم همگام نبوده‌اند و همین عدم توازن باعث اختلال در تهیه کالا برای مصرف‌کننده و مانع از فروش حداکثری آن برای بازرگانان بود. در واقع این فقدان هماهنگی در نهایت بر عدم اعتماد و وفاداری مصرف‌کنندگان تأثیر می‌گذاشت.

از روش‌های حل این مشکل راه‌اندازه‌ای سرویس‌های اشتراکی است که به واسطه ادغام فرایند استفاده و پرداخت موفق شد تا به این معضل غلبه نماید. اما سرویس‌های اشتراکی هم مشکلاتی مثل ایجاد تعهدهای بلند مدت و تغییر در هزینه‌ها دارد که این موضوعات شاید به مذاق کاربران خوشایند نیاید.

در این میلان دستگاه‌های مبتنی بر IoT به واسطه قابلیت پرداخت‌های خودکار، قادرند تجربه مصرف‌کننده را بهبود ببخشند. با پرداخت‌های IoT، دیگر هیچ تعهد بلندمدتی وجود نخواهد داشت و دسترسی مشتریان به انواع محصولات و خدمات هم بسیار آسان‌تر می‌شود. همچنین مصرف‌کنندگان نیز به صورتی انعطاف‌پذیر و تنها برای چیزی که استفاده می‌نمایند، هزینه پرداخت خواهند کرد.

• مزیت‌های IoT برای فروشندگان

در واقع فروشندگانی که از دستگاه‌های متصل به IoT بهره می‌برند، قادرند تا اطلاعات را به صورت لحظه‌ای در مورد نحوه استفاده مشتریان از خدماتشان جمع‌آوری نمایند. اطلاعات مذکور از این حیث ارزشمند خواهد بود که به فروشندگان کمک می‌نماید تا نحوه تعامل  خودشان با مشتریان را بهبود بخشیده و آن‌ها را با ارائه خدمات مطلوب‌تر همواره راضی نگه دارند. بازرگانان قادرند تا از داده‌های پرداخت جهت شخصی‌سازی نیاز کاربران و بازاریابی مثل ارسال پیام‌های ویژه به واسطه دستگاه‌های تلفن همراه بهره‌مند شوند. البته موارد مذکور تنها در صورتی رخ می‌دهد که کاربران مجوز استفاده از داده‌های‌شان را به این ارائه دهندگان خدمات داده باشند.

• مزیت‌های IoT در صنعت پرداخت

حوزه پرداخت به صورت مداوم گزینه‌های نوینی نظیر کارت‌های اعتباری، نقدی، پیش پرداخت، کدهای QR و کارت‌های بدون تماس را ارائه نموده است. در واقع این جایگزین‌ها با هدف برآوردن نیازها و در راستای همراهی با تغییرات در فناوری‌های روز و همچنین نحوه زندگی مصرف‌کننده طراحی شده‌اند.

البته در آینده‌ای نه چندان دور انتظار می‌رود ادغام IoT و فرایندهای پرداخت‌، مزایای متنوع‌تری را برای صنایع مختلف به دنبال داشته باشد. اینترنت اشیا در واقع می‌تواند عامل پذیرش گسترده‌ مصرف‌کنندگان نیز شود. همچنین، استفاده از اینترنت 5G امکان پرداخت‌ها را بسیار سرعت می‌بخشد که همین نکته می‌تواند به دستگاه‌های مستقل و نیمه مستقل هم اجازه دهد تا تراکنش‌ها را بدون کوچکترین نیازی به مداخله انسانی و به صورت مستقل اجرا و نهایی نمایند. علاوه بر این انتظار می‌رود پرداخت‌های IoT سرعت تراکنش‌های سریع‌تر، افزایش ظرفیت پردازش و تجزیه و تحلیل یکپارچه رفتار مشتریان را نسبت به گذشته بسیار افزایش دهد. همچنین ادغام دستگاه‌های IoT با روش‌های مبتنی بر بلاک‌چین امکان انجام تراکنش‌ها با ارزهای دیجیتال یا غیرنقدی (Cashless) را بسیار تسهیل می‌نماید. در کل باید اذعان نماییم که کاربرد بلاک‌چین در اینترنت اشیا (IoT) بی‌نظیر است.

همچنین مزالعه نمایید: مزایای درگاه پرداخت اینترنتی برای کسب‌وکارها

کلام آخر

امروزه بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران پیشرفت فناوری، تنها به خاطر یافتن روشی ساد‌ه‌تر برای انجام کارها در تلاش هستند. اینترنت اشیا (Internet Of Things) یا همان IoT صنعت تجارت الکترونیک را بسیار متحول کرده و رویکرد مشتری محوری را به صورتی چشمگیر ارتقا داده است. در آینده تعداد دستگاه‌های اینترنت اشیا و موارد استفاده از آن‌ها حسابی افزایش خواهد یافت. صرف نظر از اینکه IoT چه مسیر یا فراز و نشیب‌هایی در پیش دارد، می‌توان مطمئن بود که حجم تراکنش‌ها در دهه‌های آینده افزایشی چشمگیر خواهد داشت.

امیدواریم مقاله آشنایی با اینترنت اشیا و نقش آن در صنعت پرداخت و تجارت الکترونیک برای شما مخاطبان محترم مفید بوده باشد. لطفاً پس از مطالعه کامل این مقاله نظرات و تجارب شخصی خود را درباره آینده اینترنت اشیا (IoT) با ما در نوین پال به اشتراک بگذارید.