در سال‌های اخیر استفاده از شبا در حواله‌های بانکی رواج پیدا کرده است. شماره شبا یک استاندارد بین‌المللی برای شناسایی حساب‌های بانکی است که توسط سازمان بین‌المللی استانداردسازی (ISO) تعریف شده است. این شماره به‌منظور تسهیل و تسریع در انتقال وجه بین‌المللی و کاهش خطاهای احتمالی در این فرآیندها به وجود آمده است. اگرچه بسیاری از مردم از این شماره برای انتقال وجه استفاده می‌کنند، اما اطلاعات چندانی در خصوص مفهوم، تاریخچه، مزایا و معایب آن ندارند. به همین منظور در این مقاله تصمیم گرفتیم تا به‌طور کامل در خصوص شماره شبا صحبت کنیم و شما را با آن آشنا کنیم.
فهرست مطالب
تعریف شماره شبا
بر اساس تعریف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران “شبا” مخفف عبارت “شماره حساب بانکی ایرانیان” است. در واقع این شماره برای این به وجود آمده تا مبادلات بین بانی و بین‌المللی راحت‌تر انجام شوند. شماره شبا ایرانیان مطابق با استانداردهای جهانی IBAN و استاندارد ISO 13616 تعریف شده است. به این ترتیب هر حساب بانکی دارای یک شماره یکتا است تا همه افراد بتوانند بدون مشکل از آن استفاده کنند.
تاریخچه شماره شبا یا IBAN
همان‌طور که گفته شد شماره شبا یا IBAN به عنوان یک استاندارد بین‌المللی برای شناسایی حساب‌های بانکی طراحی شده است. تاریخچه این استاندارد به دهه 1990 بازمی‌گردد، زمانی که نیاز به یک سیستم یکنواخت و قابل اطمینان برای تسهیل انتقال وجوه بین‌المللی بیش از پیش احساس شد. در دهه 1990، اتحادیه اروپا (EU) تلاش کرد تا یک استاندارد واحد برای شماره‌گذاری حساب‌های بانکی در کشورهای عضو ایجاد کند. هدف از این استاندارد، تسهیل تراکنش‌های بانکی بین کشورهای عضو و کاهش خطاها و هزینه‌های مرتبط با انتقال وجه بود. بدین منظور، استاندارد IBAN توسط کمیته استانداردسازی بانکی اروپا (ECBS) طراحی و معرفی شد. اولین نسخه رسمی از این استاندارد در سال 1997 منتشر شد.
ابتدا، این شماره در کشورهای عضو اتحادیه اروپا مورد استفاده قرار گرفت. با گذشت زمان و با توجه به موفقیت و کارآیی این استاندارد، بسیاری از کشورهای غیرعضو نیز تصمیم به پذیرش آن گرفتند. ایران نیز در راستای بهبود سیستم‌های بانکی و تطبیق با استانداردهای بین‌المللی، در سال 2007 سیستم شماره IBAN را پذیرفت. بانک مرکزی جمهوری اسلامی در این سال استفاده از شبا را برای تمامی حواله‌های ارزی اجباری کرد. در سال 1388 بود که برای تمامی حساب‌های بانکی یک شماره شبا تعریف شد.
ساختار شماره شبا به چه صورت است؟
شماره IBAN یک شناسه 26 کاراکتری است (IR + 24 رقم) که از چند بخش مختلف تشکیل شده است. هر کدام از این بخش‌ها معنا و کاربرد خاص خود را دارند که در ادامه آن‌ها را توضیح خواهیم داد.
- کد کشور: دو حرف ابتدایی شماره شبا نشان‌دهنده کد کشور مالک حساب بانکی است. برای مثال، کد کشور ایران “IR” است.
- کد کنترلی: دو رقم بعدی این شماره به‌عنوان کد کنترلی استفاده می‌شوند. این کد به‌منظور بررسی صحت شبا و جلوگیری از خطاهای احتمالی در وارد کردن شماره حساب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- شناسه بانک و شماره حساب: بخش باقی‌مانده شماره شامل شناسه بانک و شماره حساب بانکی است. این بخش می‌تواند طول و فرمت متفاوتی در کشورهای مختلف داشته باشد. برای مثال، در ایران این بخش شامل 22 رقم است که ترکیبی از کد بانک و شماره حساب است.
| شناسه بانکی بانک‌های فعال در ایران | |||
| نام بانک | شناسه بانکی | نام بانک | شناسه بانکی |
| مرکزی | 010 | ملت | 012 |
| صنعت و معدن | 011 | مسکن | 014 |
| رفاه | 013 | سپه | 015 |
| کشاورزی | 016 | تجارت | 018 |
| ملی | 017 | صادرات | 019 |
| توسعه صادرات ایران | ۰۲۰ | پست بانک | ۰۲۱ |
| پارسیان | ۰۵۴ | سرمایه | ۰۵۸ |
| اقتصاد نوین | ۰۵۵ | موسسه اعتباری توسعه | ۰۵۱ |
سقف انتقال با استفاده از شماره شبا (IBAN) چقدر است؟
سقف انتقال وجه با استفاده از شماره شبا بستگی به قوانین و مقررات بانکی کشورها و بانک‌های مبدا و مقصد دارد. در بسیاری از کشورها، بانک‌ها سقف مشخصی برای انتقال وجه تعیین کرده‌اند تا از سوءاستفاده و فعالیت‌های غیرقانونی جلوگیری کنند. در ایران، سقف انتقال وجه از طریق شبا در سامانه‌های مختلف به شرح زیر است:
سامانه پایا (سامانه اتاق پایاپای الکترونیک)
معمولا برای انتقال مبالغ پایین از این سامانه استفاده می‌شود. سقف انتقال وجه در سامانه پایا به صورت روزانه و برای هر تراکنش مشخص می‌شود. سه راه برای ثبت حواله پایا و انتقال وجه سه راه زیر وجود دارد.
- انتقال وجه از طریق شعب بانک: در شعب بانک می‌توان تا سقف 500 میلیون ریال وجه منتقل کرد.
- اینترنت بانک: حداکثر مبلغی که در هر حوله پایا می‌توان منتقل کرد، 150 میلیون ریال است. توجه داشته سقف انتقال به این روش 600 میلیون ریال در 24 ساعت است.
- موبایل بانک: امکان ثبت حواله پایا با استفاده از موبایل بانک نیز وجود دارد. حداکثر مبلغ قابل انتقال در این روش 150 میلیون ریال است.
سامانه ساتنا
این سامانه برای انتقال وجه‌های بزرگتر استفاده می‌شود و محدودیتی در سقف انتقال وجه ندارد، به شرطی که تراکنش از سوی بانک تایید شود. با این حال، برخی بانک‌ها ممکن است سقف مشخصی برای این سامانه تعیین کنند که معمولا بسیار بالا و مناسب برای تراکنش‌های کلان است. برای انتقال وجه به روش ساتنا دو روش وجود دارد.
- انتقال از طریق شعب بانک: انتقال وجه به این روش هیچ سقفی ندارد و شما هر مبلغی که مایل باشید، می‌توانید منتقل کنید.
- اینترنت بانک: در این روش انتقال وجه با استفاده از رمز ثابت می‌توان تا 500 میلیون ریال انتقال دارد. اگر از دستگاه توکن استفاده کنید، تا سقف 2 میلیارد ریال می‌توانید به این روش منتقل کنید.
همچنین بخوانید: آشنایی با سامانه ساتنا و نحوه انتقال وجه
انتقال وجه با استفاده از شماره شبا چه مزایایی دارد؟
استفاده از شماره IBAN برای انتقال وجه مزایای متعددی دارد. مهم‌ترین مزایای انتقال وجه با استفاده از این شماره عبارتند از:
- با استفاده از شبا، احتمال بروز خطاهای انسانی در وارد کردن شماره حساب کاهش می‌یابد، زیرا این شماره یک فرمت استاندارد و قابل تأیید دارد.
- برای همه ما پیش آمده است که یک یا چند شماره را در هنگام انتقال وجه اشتباه وارد کنیم. احتمال وجود شماره‌های مشابه در انتقال وجه با استفاده از شماره شبا بسیار پاین است و در نتیجه خطای واریز اشتباهی در این روش به حداقل خود خواهد رسید.
- شماره IBAN یک استاندارد جهانی است که در اکثر کشورهای دنیا پذیرفته شده و استفاده می‌شود. این استانداردسازی باعث سهولت در تراکنش‌های بین‌المللی می‌شود.
- تراکنش‌هایی که با استفاده از شبا انجام می‌شوند، به‌راحتی قابل پیگیری و ردیابی هستند، که این امر به مدیریت بهتر حساب‌ها و بررسی سوابق مالی کمک می‌کند.
- در برخی از مواقع مایل به در اختیار گذاشتن اطلاعات حساب خود مانند نام، شعبه بانک و .. نیستید. در این شرایط شما می‌توانید از شماره شبا استفاده کنید. در این شماره اطلاعات مختلفی مانند نام بانک، کد شعبه و دیگر موارد وجود دارد.
نحوه دریافت شماره شبا از بانک
دریافت شماره شبا برای حساب بانکی بسیار ساده است. شما می‌توانید از روش‌های زیر به شبای خود دسترسی داشته باشید.
- با مراجعه به شعبه بانک خود، می‌توانید شبا مرتبط با حساب بانکی خود را درخواست کنید. بانک‌ها معمولا این شماره را به‌صورت چاپی یا از طریق پیامک در اختیار شما قرار می‌دهند.
- بسیاری از بانک‌ها امکان دریافت این شماره به‌صورت آنلاین را فراهم کرده‌اند. شما می‌توانید با ورود به وب‌سایت یا اپلیکیشن موبایل بانک خود، به بخش اطلاعات حساب مراجعه کرده و شبا را مشاهده کنید.
- کمک گرفتن از ارائه دهندگان وب سرویس تبدیل کارت به شبا یکی دیگر از روش‌های دریافت این شماره است. نوین پال یکی از این ارائه دهندگان است و شما خیلی راحت با استفاده از سرویس‌های این وب‌سایت می‌توانید شماره شبای کارت مورد نظر خود را پیدا کنید.
- با تماس با مرکز خدمات مشتریان بانک خود، می‌توانید شماره شبا حساب بانکی خود را درخواست کنید. برخی بانک‌ها این اطلاعات را از طریق پیامک یا ایمیل به شما ارسال می‌کنند.
- معمولا شماره IBAN بر روی دفترچه حساب بانکی نوشته می‌شود. شما می‌توانید با مراجعه به دفترچه بانکی خود این شماره را بردارید.
- برخی از بانک‌ها مانند بانک ملت، سپه و غیره اقدام به نوشتن شبا بر روی کارت‌های بانکی خود می‌کنند.
انتقال وجه با استفاده از شماره شبا چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان انتقال وجه با استفاده از شبا به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- همان‌طور که گفته شد، انتقال وجه داخلی با استفاده از شماره شبا از طریق سامانه‌های شتاب و پایا صورت می‌گیرد. در سامانه پایا، تراکنش‌ها در چند نوبت در روز پردازش می‌شوند و ممکن است از چند ساعت تا یک روز کاری طول بکشد. سامانه ساتنا نیز تراکنش‌ها را به‌صورت آنی پردازش می‌کند و انتقال وجه در چند دقیقه تا یک ساعت انجام می‌شود.
- انتقال وجه بین‌المللی با استفاده از شماره IBAN بین یک تا سه روز کاری طول می‌کشد. در برخی موارد خاص، ممکن است این زمان به پنج روز کاری نیز برسد، به ویژه اگر تراکنش نیاز به تأییدات اضافی یا پردازش از طریق چندین بانک واسطه داشته باشد.
بررسی تفاوت بین شماره کارت، شماره حساب و شماره شبا
شماره شبا، شماره کارت و شماره حساب سه نوع مختلف از شناسه‌های بانکی هستند که هر کدام کاربردها و ویژگی‌های خاص خود را دارند. در ادامه به بررسی هر کدام از این شناسه‌های بانکی خواهیم پرداخت و شما را با تفاوت‌های آن‌ها باهم آشنا خواهیم کرد.
شماره حساب
شماره حساب، قدیمی‌ترین و پرکاربردترین نوع شناسه بانکی است که به‌طور مستقیم با حساب بانکی شما مرتبط است. این شماره برای انجام تراکنش‌های داخلی و عملیات‌های بانکی مانند واریز و برداشت استفاده می‌شود. مهم‌ترین ویژگی‌های آن عبارتند از:
- هر شماره حساب یکتا و مختص همان بانک است.
- معمولا از این شماره فقط می‌توان برای انجام تراکنش‌های داخلی استفاده کرد.
- شماره حساب به طور معمول یک شماره عددی است که ساختار خاصی ندارد و طول آن بر اساس بانک متفاوت است.
- شماره حساب به تنهایی نمی‌تواند برای تراکنش‌های آنلاین استفاده شود و امنیت بالایی دارد.
شماره کارت
شماره کارت بانکی، شماره‌ای ۱۶ رقمی است که روی کارت‌های بانکی درج می‌شود و برای تراکنش‌های الکترونیکی مانند خرید اینترنتی و پرداخت‌های POS (پایانه فروش) استفاده می‌شود. این شماره توسط شبکه‌های پرداخت کارت (مانند شتاب در ایران) قابل شناسایی است. مهم‌ترین ویژگی‌های شماره کارت عبارتند از:
- این شماره از ۱۶ رقم تشکیل شده است و روی کارت فیزیکی حک شده است.
- از این شماره بیشتر در تراکنش‌های غیرحضوری و آنلاین استفاده می‌شود.
- در صورت بروز مشکل می‌توان با استفاده از این شماره، کارت بانکی خود را مسدود کرد.
- شماره کارت به دلیل استفاده در تراکنش‌های آنلاین و الکترونیکی نیازمند مراقبت بیشتری است.
شماره شبا
شبا یک استاندارد بین‌المللی برای شناسایی حساب‌های بانکی است که در تراکنش‌های بین‌المللی استفاده می‌شود. شماره شبا شامل ترکیبی از اعداد و حروف است و ساختاری استاندارد دارد که در سراسر جهان قابل شناسایی و استفاده است. مهم‌ترین ویژگی‌های شماره IBAN عبارتند از:
- شبا به دلیل داشتن ساختار استاندارد و استفاده در تراکنش‌های بانکی معتبر بین‌المللی، سطح امنیت بالاتری دارد.
- به دلیل داشتن ساختار استاندارد، خطاهای انتقال وجه به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
- از این شماره می‌توان برای انتقال وجه بالا استفاده کرد.
سخن پایانی
در این مقاله از نوین پال به‌طور کامل در خصوص شماره شبا صحبت کردیم و شما را به‌طور کامل با آن آشنا کردی. همان‌طور که مشاهده کردید، شبا یا IBAN یک ابزار بسیار کارآمد و استاندارد برای انتقال وجوه بین‌المللی است که مزایای فراوانی از جمله کاهش خطا، افزایش سرعت و کاهش هزینه‌ها دارد. استانداردسازی این شماره‌ها کمک شایانی به تسهیل تراکنش‌های مالی بین‌المللی کرده و نقش مهمی در کاهش مشکلات مرتبط با انتقال وجوه دارد. با توجه به اهمیت روزافزون انتقالات مالی بین‌المللی، انتظار می‌رود که استفاده از شماره شبا در آینده بیشتر از پیش افزایش یابد و به‌عنوان یک استاندارد جهانی در این حوزه شناخته شود.