اگر به زمان قبل برگردیم، انتقال پول‌هایی با حجم بالا، کار بسیار سختی برای انسان‌ها بود و آن‌ها می‌بایست با تحمل بسیاری از نگرانی‌ها، پول‌های فیزیکی را بین خودشان رد و بدل می‌کردند. با گذشت زمان، ابزاری مانند چک به میدان آمد و انسان‌ها می‌توانستند به صورت کاملا مطمئن پول‌هایی با مبالغ مختلف را بین خود، رد و بدل کنند.
استفاده از چک در ایران، همواره جزو یکی از روش‌های رایج انتقال پول بین افراد بوده و امروزه، با توجه به گسترش و پیشرفت اینترنت در جهان، چک الکترونیکی نیز به میدان آمده است تا فرایند انتقال پول را ساده‌تر از قبل کند. در این مقاله به بررسی مفهوم چک الکترونیکی و کاربردهای آن می‌پردازیم. در ادامه با ما همراه باشید.
چک چیست؟
قبل از اینکه با مفهوم چک الکترونیکی آشنا شوید، ابتدا باید درک روشنی از مفهوم چک داشته باشید. به طور کلی، چک شامل یک نوشته فیزیکی است که شما در آن، پولی که در بانک یا حساب خود دارید را به یک شخص یا شرکت دیگر حواله میکنید. به عبارت دیگر، شما می‌توانید با استفاده از چک، به یک شخص اجازه دهید که در زمان مشخصی، مقدار مشخصی پول را از حساب شما برداشت کند.
چک الکترونیکی چیست؟
می‌توان گفت چک الکترونیکی مفهومی نوین است و به تازگی در ایران رواج یافته. به طور کلی، نحوه استفاده از چک الکترونیکی مانند همان چک معمولی است؛ یعنی یک شخص با صادر کردن یک چک الکترونیکی می‌تواند تمام یا بخشی از حساب خود را به یک شخص در زمان مشخصی انتقال دهد.
تنها تفاوت چک الکترونیکی با چک معمولی این است که این نوع از چک، در بستر اینترنت و به صورت کاملا غیر حضوری صادر می‌شود؛ یعنی شما برای صدور این چک نیازی به حضور در بانک یا محل دیگری برای رد و بدل چیزی ندارید و به صورت اینترنتی می‌توانید یک چک الکترونیکی را در وجه شخص دلخواه صادر کنید.
مزایای استفاده از چک الکترونیکی چیست؟
استفاده از چک الکترونیکی، مزایای زیادی دارد و یکی از دلایل ابداع این نوع از چک، از بین بردن معایب و مشکلاتی بود که افراد در استفاده با چک معمولی یا فیزیکی با آن‌ها سر و کار داشتند. در این بخش به بررسی برخی از اصلی‌ترین مزایای چک الکترونیکی می‌پردازیم.
امنیت بالا و جلوگیری از کلاهبرداری‌ها
یکی از اصلی‌ترین دلایلی که افراد به استفاده از چک الکترونیکی روی می‌آورند، امنیت بالای آن در مقایسه با چک معمولی یا فیزیکی است. باید گفت که افراد نمی‌توانند در چک الکترونیکی، امضای شما را دستکاری کنند و یا ویرایش‌هایی در آن به وجود بیاورند.
همچنین، چک الکترونیکی در فضای ذخیره‌سازی بانک‌ها و سامانه‌های معتبر خود ذخیره می‌شود و امکان اینکه چکی که شما صادر کردید گم شود، صفر است.
عدم محدودیت تعداد برگ چک‌ها
گاهی در استفاده از برگه‌های چک فیزیکی، فراموش میکنید که برگه‌های چک شما به اتمام رسیده است و هنگام نیاز ضروری به صدور چک، به مشکل بر می‌خورید؛ اما چک الکترونیکی این مشکل را برای شما حل کرده است.
شما با استفاده از چک الکترونیکی، هیچ محدودیتی در تعداد چک‌هایی که صادر میکنید ندارید و می‌توانید در هر زمانی که بخواهید، چک خود را در وجه کسی که مورد نظرتان است صادر کنید.
صرفه جویی در مصرف کاغذ
در استفاده از چک الکترونیکی، از هیچ کاغذی استفاده نمی‌شود و این موضوع می‌تواند به محیط زیست کمک ویژه‌ای برساند. سالانه تعداد زیادی از درختان به دلیل تولید کاغذ برای ساختن ابزارهایی مانند چک قطع می‌شوند و رویِ کار آمدنِ ابزارهای الکترونیکی مانند چک، تا حد زیادی شدتِ این موضوع را کاهش داده‌اند.
معایب استفاده از چک الکترونیکی
هر ابزاری در کنار مزایایی که دارد، دارای معایبی نیز هست و هیچگاه نمی‌توانید ابزاری را برای انجام فعالیت‌های مالی پیدا کنید که بی‌نقص باشد. در این بخش به برخی از معایب استفاده از چک الکترونیکی اشاره می‌کنیم. البته باید گفت که این موارد می‌توانند با توجه به شرایط، برای برخی از افراد عیب محسوب نشوند.
وابستگی به اینترنت
یکی از معایب استفاده از چک الکترونیکی این است که شما نمی‌توانید بدون متصل بودن به اینترنت از آن استفاده کنید. برای صدور یک چک الکترونیکی، حتما نیاز به متصل شدن به اینترنت دارید و اگر شرایطی برای شما پیش بیاید که امکان اتصال به اینترنت را نداشته باشید، نمی‌توانید از چک الکترونیکی نیز استفاده کنید.
عدم محبوبیت و استفاده زیاد در ایران
ممکن است خیلی از افراد در ایران به نحوه استفاده از چک الکترونیکی آشنایی نداشته باشند و یا اصلا ندانند که چنین روشی برای انتقال پول وجود دارد؛ به همین دلیل، ممکن است در برخی از موقعیت‌ها پیش بیاید که طرف مقابل در هنگام استفاده از چک الکترونیکی آن را نپذیرد و روش دیگری را برای انتقال پول پیشنهاد دهد. البته این مشکل برای اغلب ابزارهایی که جدید هستند رخ می‌دهد و با گذشت زمان، شدت این عیب کمتر می‌شود.
چک الکترونیکی چگونه نقد می‌شود؟
نقد کردن چک الکترونیکی، به دو روشِ آنلاین و حضوری امکان‌پذیر است. اگر شخصی یک چک الکترونیکی را در وجه شما صادر کند، شما می‌توانید با ثبت درخواست نقد کردن آن در بانک مورد نظر، اقدام به نقد کردن آن چک به صورت غیر حضوری کنید. فرایند انجام این کار به این صورت است که بانک ابتدا درخواست نقد کردنِ شما را بررسی می‌کند و پس از تایید، حسابِ شما توسط بانک شارژ می‌شود. همچنین شما می‌توانید با مراجعه حضوری به بانک مورد نظر، فرایند نقد کردن چک الکترونیکیِ خود را انجام دهید.
نحوه صدور چک الکترونیکی
طبق گفته بانک مرکزی، صدور چک الکترونیکی از طریق سه بانک تجارت، پارسیان و صادرات امکان‌پذیر است و برای این کار نیاز دارید تا ثبتِ نام خود را در سامانه چکاد انجام دهید.
ثبت نام در سامانه چکاد به منظور دریافت امضای الکترونیکی صورت می‌گیرد. همانطور که می‌دانید، اعتبار یک چک به امضای صادرکننده آن بستگی دارد و برای صدور یک چک الکترونیکی نیاز دارید تا یک امضای الکترونیکی داشته باشید. امضای الکترونیکی یک امضا در فضای اینترنت است که مختص به خودتان است و مورد مشابهی ندارد.
سخن آخر
در این مقاله، با بررسی مفهوم چک الکترونیکی، مزایا و معایب آن همراه شما بودیم. لازم به ذکر است که چک الکترونیکی هنوز در ایران رواج چندانی نداشته است و زیرساخت‌های آن به طور کامل در این کشور فراهم نیست؛ اما بعید نیست که در آینده، اکثر افراد از این نوع چک برای انتقال پول استفاده کنند و بهتر است که از ابتدا با مفهوم و نحوه استفاده از چک الکترونیکی آشنا باشید.