محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی ایران، در سفر اخیرش به روسیه بر عملیاتی شدن پیمان پولی میان دو کشور تأکید کرد و اعلام کرد که ارزهای ملی ایران و روسیه بر اساس نرخ توافقی در مبادلات تجاری تسویه خواهند شد. همچنین، به‌زودی تابلوی نرخ توافقی روبل در مرکز مبادله ارز و طلای ایران راه‌اندازی و پول دیجیتال دو کشور برای افزایش مبادلات اقتصادی فعال می‌شود. در دیدار او با رئیس بانک مرکزی روسیه، توافق‌هایی در زمینه استفاده از پول‌های ملی در تجارت، اتصال پیام‌رسان‌های بانکی (سپام و SPFS) و ایجاد شبکه پرداخت کارتی مشترک انجام شد.
علاوه بر این، با افتتاح شعب بانک‌های VTB و میربیزینس در ایران، تجار ایرانی می‌توانند مبادلات خود را از طریق این بانک‌ها انجام دهند و اقدامات لازم برای رفع عدم تعادل تجاری بین دو کشور در حال اجرا است.
حذف دلار از مبادلات تجاری ایران و روسیه یکی از مهم‌ترین تغییرات اقتصادی در سال‌های اخیر بوده است که پیامدهای گسترده‌ای برای هر دو کشور به همراه خواهد داشت. این اقدام با هدف کاهش وابستگی به نظام مالی غرب، تقویت ارزهای ملی و توسعه همکاری‌های دوجانبه صورت گرفته است. در حالی که این سیاست ممکن است فرصت‌هایی نظیر کاهش تأثیر تحریم‌های اقتصادی و افزایش استقلال مالی را به همراه داشته باشد، چالش‌هایی همچون نوسانات نرخ ارز، محدودیت در نقدشوندگی و پیچیدگی در تجارت بین‌المللی نیز از پیامدهای احتمالی آن محسوب می‌شوند.
در این مقاله، به بررسی مزایا و معایب حذف دلار از مبادلات ایران و روسیه پرداخته می‌پردازیم.
فهرست مطالب
فعالیت‌های موردنظر در این زمینه
در راستای تقویت همکاری‌های مالی و تجاری بین ایران و روسیه، چندین اقدام کلیدی در حال اجرا است که درادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
ایجاد پیمان پولی دوجانبه
این پیمان با هدف حذف دلار و یورو از مبادلات ایران و روسیه و استفاده از روبل و ریال در تجارت دوجانبه ایجاد شده است. این اقدام باعث کاهش وابستگی به ارزهای غربی، کاهش هزینه‌های تبدیل ارز و تسهیل فرآیند پرداخت‌های بین‌المللی برای تجار و بازرگانان می‌شود.
اتصال پیام‌رسان‌های بانکی (سپام و SPFS)
ایران و روسیه در حال هماهنگی برای اتصال پیام‌رسان‌های بانکی داخلی خود هستند. این اقدام امکان انجام تراکنش‌های مالی بدون نیاز به سوئیفت را فراهم و به کاهش تأثیر تحریم‌های مالی بین‌المللی کمک می‌کند.
ایجاد شبکه پرداخت مشترک بین دو کشور
کارت‌های بانکی ایران و روسیه در حال اتصال به شبکه‌های پرداخت یکدیگر هستند. این اقدام باعث می‌شود که کارت‌های عضو شبکه شتاب ایران در دستگاه‌های خودپرداز و پایانه‌های فروشگاهی روسیه قابل استفاده باشند و بالعکس، کارت‌های روسی در ایران فعال شوند. می توانید در مورد مراحل استفاده از کارت‌های بانکی ایران در روسیه اطلاعات کسب کنید.
افتتاح شعب بانک‌های ایرانی و روسی در دو کشور
برخی بانک‌های روسی مانند VTB قصد ایجاد شعبه در ایران دارند و در مقابل، بانک‌های ایرانی نیز اقدام به افتتاح حساب در بانک‌های روسی می‌کنند. این اقدام باعث سهولت در ارائه خدمات بانکی به تجار و افزایش حجم مبادلات مالی مستقیم خواهد شد.
راه‌اندازی تابلوی روبل در بازار ارز ایران
ایران در حال راه‌اندازی یک تابلوی نرخ ارز توافقی برای روبل در مرکز مبادله ارز و طلا است. این اقدام به ثبات نرخ روبل و افزایش شفافیت در معاملات ارزی بین دو کشور کمک می‌کند و موجب جذب بیشتر سرمایه‌گذاران و تجار می‌شود.
توسعه تجارت دوجانبه و کاهش عدم تعادل تجاری
با اجرای سیاست‌های جدید، دو کشور به دنبال ایجاد تعادل در تجارت هستند. ایران قصد دارد صادرات خود به روسیه را افزایش دهد و با استفاده از ابزارهای مالی مانند فاینانس برای صادرات و تسهیل روند گمرکی، موانع تجاری را برطرف کند.
به‌کارگیری پول دیجیتال ملی در مبادلات تجاری
ایران و روسیه برنامه دارند تا از پول دیجیتال ملی خود در تبادلات تجاری استفاده کنند. این اقدام باعث افزایش سرعت و امنیت تراکنش‌ها شده و به عنوان یک جایگزین برای سیستم‌های مالی تحت تحریم‌های غربی عمل خواهد کرد.
این اقدامات نشان‌دهنده عزم جدی ایران و روسیه برای تقویت همکاری‌های مالی و کاهش وابستگی به ارزهای خارجی، به ویژه دلار و یورو، است که تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد هر دو کشور خواهد داشت.
مزایای حذف دلار از مبادلات ایران و روسیه
حذف دلار از مبادلات میان این دو کشور مزایایی را به همراه خواهد داشت:
کاهش وابستگی به دلار و کاهش تأثیر تحریم‌ها
با حذف دلار از مبادلات دوجانبه، ایران و روسیه از سلطه مالی آمریکا خارج می‌شوند و تحریم‌های مرتبط با دلار تأثیر کمتری بر تجارت و همکاری‌های اقتصادی آن‌ها خواهد داشت. این اقدام امکان انجام معاملات مالی را بدون نیاز به سیستم‌های بانکی تحت کنترل غرب فراهم کرده و تجارت را روان‌تر می‌کند.
افزایش ثبات در تبادلات تجاری و مالی
استفاده از ارزهای ملی دو کشور به جای دلار، نوسانات ناشی از تغییرات ارزش دلار را کاهش داده و پیش‌بینی‌پذیری بیشتری برای تجار و سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند. این امر باعث افزایش امنیت اقتصادی و تسهیل در برنامه‌ریزی‌های مالی و تجاری بین دو کشور می‌شود.
افزایش حجم مبادلات اقتصادی بین ایران و روسیه
با حذف دلار و استفاده از ارزهای ملی، هزینه‌های تبدیل ارز کاهش یافته و موانع بانکی کمتر خواهد شد. این موضوع تجارت میان دو کشور را تسهیل کرده و انگیزه بیشتری برای گسترش همکاری‌های اقتصادی ایجاد می‌کند که در نتیجه موجب افزایش حجم مبادلات تجاری می‌شود.
توسعه همکاری‌های بانکی و مالی
حذف دلار زمینه را برای گسترش روابط بانکی و ایجاد سیستم‌های پرداخت مشترک بین ایران و روسیه فراهم می‌کند. با اتصال پیام‌رسان‌های بانکی دو کشور (سپام و SPFS) و ایجاد شبکه پرداخت کارتی مشترک، انتقال وجوه و تسویه حساب‌ها بدون نیاز به سیستم‌های مالی غربی امکان‌پذیر خواهد شد.
کاهش هزینه‌های انتقال ارز و کارمزدهای بانکی
با انجام معاملات مستقیم به ارزهای ملی، نیاز به تبدیل چندباره ارز و پرداخت کارمزدهای بالا به بانک‌های واسطه از بین می‌رود. این امر هزینه‌های مبادلات تجاری را کاهش داده و سودآوری بیشتری برای شرکت‌ها و فعالان اقتصادی به همراه خواهد داشت.
تقویت ارزش پول ملی ایران و روسیه
استفاده از ریال و روبل در مبادلات تجاری باعث افزایش تقاضا برای این ارزها و تقویت ارزش آن‌ها می‌شود. این اقدام به کاهش وابستگی دو کشور به ارزهای خارجی و افزایش ثبات اقتصادی کمک می‌کند.
افزایش استقلال اقتصادی و تقویت سیاست‌های پولی مستقل
حذف دلار از مبادلات تجاری، امکان اعمال سیاست‌های پولی مستقل‌تر را برای ایران و روسیه فراهم می‌کند. این موضوع به دولت‌ها اجازه می‌دهد تا بر اساس شرایط اقتصادی خود، سیاست‌های پولی و ارزی را تنظیم کرده و کمتر تحت تأثیر تغییرات و سیاست‌های اقتصادی آمریکا قرار بگیرند.
معایب حذف دلار از مبادلات ایران و روسیه
در کنار مزایای گفته شده،چالش‌هایی نیز برای اجرای این تصمیم وجود دارد که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
کاهش مقبولیت جهانی ارزهای ملی
ریال و روبل در مقایسه با دلار، یورو یا سایر ارزهای بین‌المللی پذیرش محدودی دارند. این موضوع ممکن است باعث کاهش انعطاف‌پذیری تجار و بانک‌ها در انجام معاملات بین‌المللی شود و محدودیت‌هایی برای گسترش تجارت با کشورهای دیگر ایجاد کند.
نوسانات بالای ارزش ارزهای ملی
ریال و روبل در مقایسه با دلار و یورو ثبات کمتری دارند و تحت تأثیر عوامل داخلی و بین‌المللی دچار نوسانات شدید می‌شوند. این بی‌ثباتی ریسک معاملات را افزایش داده و برنامه‌ریزی مالی شرکت‌ها را دشوار می‌کند.
محدودیت در ذخایر ارزی و نقدشوندگی پایین‌تر
دلار یکی از پرکاربردترین ارزهای ذخیره‌ای در جهان است و بسیاری از کشورها از آن برای پس‌انداز و مبادلات مالی استفاده می‌کنند. استفاده از ارزهای ملی در تجارت دوجانبه ممکن است به دلیل کمبود نقدشوندگی و ذخایر محدود، ریسک اقتصادی را افزایش دهد.
کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری خارجی
سرمایه‌گذاران بین‌المللی تمایل دارند از ارزهای پایدار و بین‌المللی مانند دلار و یورو برای سرمایه‌گذاری استفاده کنند. حذف دلار از مبادلات بین ایران و روسیه جذابیت این کشورها را برای سرمایه‌گذاران خارجی کاهش داده و جریان سرمایه‌گذاری را محدود می‌کند.
مشکلات در تعیین نرخ ارز و تبادل مالی
با حذف دلار، دو کشور باید به یک سیستم توافقی برای تعیین نرخ ارزهای ملی خود در مبادلات تجاری متکی شوند. این فرآیند ممکن است با چالش‌هایی مانند عدم شفافیت، نرخ‌های چندگانه و مشکلات در تعیین نرخ تسویه عادلانه همراه باشد.
محدودیت در تجارت با کشورهای ثالث
حذف دلار از مبادلات دوجانبه ممکن است تجارت ایران و روسیه را با کشورهایی که همچنان از دلار استفاده می‌کنند دشوار کند. بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی و تأمین‌کنندگان کالا ترجیح می‌دهند معاملات خود را به دلار انجام دهند و این مسئله روند تأمین کالاها و خدمات را پیچیده می‌کند.
چالش‌های فنی و بانکی در اجرای سیستم‌های پرداخت جدید
برای جایگزینی دلار، سیستم‌های پرداخت و تسویه جدیدی مانند اتصال پیام‌رسان‌های بانکی (سپام و SPFS) و ایجاد شبکه‌های مالی مشترک باید پیاده‌سازی شوند. این فرایند نیازمند زیرساخت‌های مناسب، هماهنگی‌های فنی و پذیرش گسترده از سوی فعالان اقتصادی است که ممکن است زمان‌بر و هزینه‌بر باشد.
آیا آماده‌اید تا فروش آنلاین‌تان را به شدت افزایش دهید؟ با درگاه پرداخت امن نوین پال فروش خود را با کارمزد کم افزایش دهید. همین حالا درگاه خود را فعال کرده و از افزایش درآمد لذت ببرید.
جمع‌بندی
حذف دلار از مبادلات ایران و روسیه یک گام مهم در جهت کاهش وابستگی به ارزهای غربی و تقویت همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور محسوب می‌شود. این سیاست به استقلال مالی، کاهش اثر تحریم‌ها و افزایش تعاملات تجاری کمک می‌کند، در عین حال چالش‌هایی مانند نوسانات ارزی، محدودیت‌های بانکی و کاهش دسترسی به بازارهای جهانی را نیز به همراه دارد. موفقیت این رویکرد به عوامل متعددی از جمله توسعه زیرساخت‌های مالی، هماهنگی‌های پولی و افزایش اعتماد میان شرکای تجاری بستگی دارد.
در نهایت، اجرای صحیح و تدریجی این سیاست می‌تواند زمینه‌ساز تحولات مثبت در اقتصاد دو کشور شود.
نوین پال