تحول در امنیت درگاه پرداخت با گسترش تجارت الکترونیک و ورود فناوری‌های نوظهور حسابی شکل گرفته است و پیش رفته. فضای دیجیتال قابلیت‌های مثبت فراوانی فراهم کرده که امنیت این درگاه‌ها بیشتر شود. در سال 1404 صرفاً داشتن یک درگاه پرداخت کافی نیست! این درگاه باید امن، قابل اعتماد، و مطابق با آخرین استانداردهای جهانی باشد.
فهرست مطالب
ضرورت امنیت در تراکنش‌های دیجیتال
هر چه می‌گذرد، تنوع و میزان سختی حملات سایبری بیشتر می‌شوند. جرایمی مانند فیشینگ (Phishing)، مهندسی اجتماعی، کلاهبرداری درگاه پرداخت و جعل هویت دیجیتال، هر روزه صدها هزار کاربر را تهدید می‌کنند.
نمونه‌ای از آدرس‌های جعلی رایج که کاربران باید از آن‌ها پرهیز کنند تا حساب‌شان خالی نشود:
❌ shaaparak.com | ❌ shapraak.ir | ❌ shaprak.com
در حالی که درگاه‌های معتبر همیشه زیردامنه‌ای از shaparak.ir هستند؛ مانند:
✅ https://sep.shaparak.ir | ✅ https://pep.shaparak.ir
وجود قفل سبز در نوار آدرس مرورگر و شروع آدرس با https:// نشانه‌هایی از اعتبار درگاه است.
تنها در سال‌های اخیر صدها میلیارد تومان از حساب‌های کاربران ایرانی از طریق درگاه‌های جعلی تخلیه شده است. از سوی دیگر استفاده از شبکه‌های WiFi عمومی برای پرداخت‌های اینترنتی یک تهدید بسیار جدی است. رستوران‌ها، مراکز خرید یا هتل‌ها محیطی امن برای تبادل اطلاعات مالی نیستند و امکان استراق سمع داده‌ها در آن‌ها وجود دارد.
اقدامات امنیتی بنیادین
پیش از آن که به فناوری‌های مدرن بپردازیم، باید بدانیم که هنوز پایه‌ای‌ترین اقدامات روی تحول در امنیت درگاه پرداخت موثر هستند. برای مثال کاربران نباید هر اپلیکیشنی را نصب کنند و نباید رمز کارت خود را در اختیار کسی بگذارند. برای مثال نصب اپلیکیشن‌های پرداخت فقط باید از منابع رسمی انجام شود. نصب اپلیکیشن‌ها از منابع نامعتبر، می‌تواند راه نفوذ بدافزارها را باز کند.
استانداردسازی و احراز هویت پیشرفته
با پیچیده‌تر شدن فضای پرداخت مدل‌های قدیمی احراز هویت دیگر پاسخ‌گو نیستند. رمز دوم ثابت یا احراز هویت تک‌مرحله‌ای دیگر نمی‌تواند جلوی مهاجمان سایبری را بگیرد.
EMV 3D Secure: نسل جدید امنیت در پرداخت
استاندارد بین‌المللی EMV 3D Secure یکی از نقاط عطف در تحول امنیت پرداخت‌های آنلاین است. این پروتکل امنیتی که توسط شرکت‌های بزرگ مثل Visa و Mastercard پشتیبانی می‌شود، از رمز دوم سنتی عبور کرده و ترکیبی از توکن‌سازی، احراز هویت پویا، و بررسی لحظه‌ای رفتار تراکنش را ارائه می‌دهد.
در سیستم EMV 3D Secure اطلاعات کارت به‌صورت مستقیم ارسال نمی‌شود، بلکه با یک توکن رمزنگاری‌شده جایگزین می‌گردد که تنها یک‌بار قابل استفاده است. همچنین درگاه‌های ایمن با احراز هویت چندعاملی (MFA) کار می‌کنند:
مرحله اول: وارد کردن رمز عبور یا توکن
مرحله دوم: تأیید از طریق پیامک، اپلیکیشن بانکی یا بیومتریک (اثر انگشت یا تشخیص چهره)
نقش هوش مصنوعی در احراز هویت و تشخیص تقلب
با استفاده از یادگیری ماشین (Machine Learning)، سیستم‌های پرداخت می‌توانند به‌طور خودکار الگوهای تراکنش را تحلیل کرده و فعالیت‌های مشکوک را شناسایی کنند. یعنی اگر کاربری همیشه از یک دستگاه خاص و در ساعات مشخصی خرید می‌کند، و ناگهان یک خرید بزرگ از IP ناشناخته ثبت شود، سیستم می‌تواند تراکنش را متوقف کرده و نیاز به احراز هویت اضافه داشته باشد.
توکن‌سازی و هویت دیجیتال
توکن‌سازی فراتر از رمزنگاری اطلاعات کارت است. در نسل جدید توکن‌ها هم از اطلاعات بانکی و هم هویت دیجیتال کاربران محافظت می‌کنند. در آینده‌ای نزدیک، شما به‌جای ثبت اطلاعات خود برای هر خرید، تنها با یک امضای دیجیتال یا بیومتریک خرید را انجام خواهید داد. پرداخت‌های بیومتریک (biometric payments) در حال تبدیل شدن به استاندارد جهانی هستند.
فناوری‌های امنیتی مدرن در شکل‌دهی به درگاه‌های پرداخت
جمله معروف Deloitte که می‌گوید «هوش مصنوعی در حال تغییر فیزیک خدمات مالی است» کاملاً درست است. در سال 2025 الگوریتم‌های یادگیری ماشین و پردازش زبان طبیعی (NLP) در تحول در امنیت درگاه پرداخت به شدت موثر هستند.
برای نمونه شرکت Visa با استفاده از هوش مصنوعی موفق شده است سالانه بیش از ۲۵ میلیارد دلار از خسارات ناشی از تقلب جلوگیری کند. سیستم‌های ML (یادگیری ماشین) با بررسی الگوهای رفتاری کاربران، به‌سرعت رفتارهای مشکوک را شناسایی کرده و تراکنش را متوقف می‌کنند.
یک مثال دیگر از شرکت‌های بزرگ مسترکارت است! این شرکت با تحلیل داده‌های بزرگ، تجربه خرید را شخصی‌سازی می‌کنند. این دقیقاً همان تحول در امنیت درگاه پرداخت است که همزمان امنیت، سرعت، و کیفیت تجربه کاربری را بالا می‌برد.
تأثیر مقررات بر رویه‌های امنیتی
در مسیر تحول در امنیت درگاه پرداخت، فناوری بدون چارچوب‌های قانونی مانند شمشیری است بی‌غلاف؛ قدرتمند اما خطرناک. مقررات در سازوکارهای امنیتی به شدت مهم هستند و به نوعی ضامن تعادل بین نوآوری و اعتماد هستند.
یکی از مهم‌ترین این مقررات قوانین KYC (مشتری خود را بشناس) و AML (مبارزه با پول‌شویی) است. این دو چارچوب قانونی شرکت‌های مالی و ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت را موظف می‌کنند تا هویت کاربران را به‌صورت دقیق بررسی کرده و هرگونه فعالیت مشکوک را گزارش دهند.
در ایران پورتال شاپرک و کاشف تلاش کرده‌اند با معرفی لیست رسمی شرکت‌های PSP و ابزارهای شناسایی درگاه‌های معتبر، به کاربران و کسب‌وکارها در تشخیص درگاه‌های قانونی کمک کنند. همچنین با افزایش سخت‌گیری‌ها در مورد صدور نماد اعتماد الکترونیکی، فروشگاه‌های اینترنتی مجبور شده‌اند استانداردهای بالاتری را رعایت کنند.
آینده امنیت درگاه پرداخت
باید بپذیریم که در آینده نه چندان نزدیک دیگر رمزهای عددی و حتی پیامک‌های تأیید کافی نخواهند بود. در سال 2025 نتیجه موثر تحول در امنیت درگاه پرداخت، با فناوری‌های شناسایی پیشرفته و معماری‌های غیرمتمرکز به دست می‌آید. برای مثال یکی از جدی‌ترین تغییرات در زمینه تحول در امنیت درگاه پرداخت، بیومتریک شدن پرداخت‌ها است. احراز هویت با تشخیص چهره، اثر انگشت و … در حال جایگزین شدن با رمزهای سنتی هستند.
توکن‌سازی پیشرفته
در ادامه این مسیر توکن‌سازی پیشرفته قرار دارد. به‌جای ذخیره‌سازی اطلاعات کارت بانکی، سیستم‌ها از توکن‌های رمزنگاری‌شده‌ای استفاده می‌کنند که فقط یک‌بار قابل استفاده هستند.
پرداخت‌های مبتنی بر وب۳ و رمزارزها
یکی دیگر از نقاط عطف آینده پرداخت‌های مبتنی بر وب۳ و رمزارزها هستند. کیف‌پول‌های غیرمتمرکز مانند MetaMask و بسترهای مبتنی بر بلاک‌چین کنترل اطلاعات را به سمت کاربران انتقال داده‌اند. این تحول بنیادین، امنیت را نه از طریق سانترالیزه کردن، بلکه با تمرکززدایی و شفاف‌سازی ساختار تراکنش‌ها تأمین می‌کند.
در عین حال چالش‌هایی مانند حفظ حریم خصوصی داده‌ها و خطرات سوگیری الگوریتم‌ها باید به‌طور جدی پیگیری شوند. شرکت‌ها نیاز دارند تا ممیزی‌های دوره‌ای، بررسی‌های انسانی و نقشه‌های راه مشخصی داشته باشند تا از اشتباهات فاجعه‌بار جلوگیری کنند.
سخن پایانی
تحول در امنیت درگاه پرداخت یک حرکت فرهنگی و تخصصی است. در جهانی که هر روز میلیون‌ها تراکنش دیجیتال انجام می‌شود، کوچک‌ترین ضعف امنیتی می‌تواند به فاجعه‌ای بزرگ منجر شود.
شما به عنوان مدیر یک کسب‌وکار دیجیتال، باید نه‌تنها در پی تحول در امنیت درگاه پرداخت باشید، بلکه باید کاربران خود را نیز آموزش دهید. آن‌ها باید بدانند که آدرس درگاه باید با https:// شروع شود، باید قفل سبز را ببینند و هرگز اطلاعات بانکی‌شان را در شبکه‌های اجتماعی منتشر نکنند.
نوین پال